ความเข้มแข็งของ ‘สมเด็จย่า’

ความเข้มแข็งเด็ดเดี่ยวของสมเด็จย่ากับเหตุการณ์ในช่วงที่คณะราษฎรทูลขอ(แกมบังคับ) ให้ในหลวงรัชกาลที่แปดเรียนหนังสือที่บ้าน และการเสียสละที่ยิ่งใหญ่ของสมเด็จย่าที่ต้องให้ลูกตัวเองขึ้นเป็นกษัตริย์ที่คณะราษฎรเลือกรัชกาลที่แปด (คือเด็กที่สุดแล้ว ควบคุมง่าย แต่ที่ไหนได้….. ) สมเด็จย่ายอมให้ลูกตัวเองขึ้นเป็นกษัตริย์ด้วยเหตุผลเดียว คือ เสียสละเพื่อประเทศชาติและให้ประเทศชาติสงบสุข

สมเด็จย่าพระราชทานกษัตริย์ที่มีจิตใจดีงาม เสียสละเพื่อบ้านเมือง และเป็นที่รักที่สุดให้ปวงชนชาวไทยไม่เพียงแค่หนึ่งพระองค์ แต่ลูกทุกคนของท่าน

“สมเด็จย่าได้เขียนจดหมายถึงพระพันวัสสาอัยยิกาเจ้าว่าหม่อมฉันได้พูดกับเจ้าพระยาศรีฯ และนายดิเรก ชัยนาม ด้วยถึงเรื่องร่างกายและการศึกษาต่อไป

ทีแรกเจ้าพระยาศรีฯ เห็นว่านันทไม่ควรไปโรงเรียน ให้มีครูมาสอนที่บ้าน หม่อมฉันก็ตอบไปทันทีว่า
หม่อมฉันเห็นตรงกันข้าม เพราะการเรียนคนเดียวจะทำให้เด็กไม่อยากเรียน เพราะไม่มีคนแข่งขันและไม่สนุกเลยที่ไม่ได้มีเพื่อน จะทำให้นันทไม่มีความสุขที่ต้องแบกยศพระเจ้าแผ่นดิน จนไม่มีเวลาจะเป็นเด็ก และพระเจ้าแผ่นดินก็จำเป็นมาก ที่จะต้องปะปนกับคนอื่นจะได้รู้จักนิสัยคนทั่วไป จะเป็นประโยชน์สำหรับบ้านเมืองที่มีการปกครองอย่างระบอบประชาธิปไตยเจ้าพระยาศรีฯ ก็เห็นด้วย

เมื่อเจ้าพระยาศรีฯ จะไปจากโลซานน์ หม่อมฉันก็บอกให้เป็นที่เข้าใจอีกว่า ทั้งลูกและหม่อมฉันไม่มีความต้องการยศและลาภเลยแต่การที่นันทต้องเป็นพระเจ้าแผ่นดินก็เพราะเห็นว่าเป็นหน้าที่ต่อบ้านเมืองเพราะฉะนั้นจะทำอะไรต่อไปขอให้พูดกันดีๆอย่าบังคับและตัดอิสรภาพจนเหลือเกินและสำหรับร่างกายและการศึกษาแล้วขอให้ได้เต็มที่เวลานี้เป็นเด็กก็ขอให้เป็นเด็กพระเจ้าแผ่นดินที่ร่างกายไม่แข็งแรงและโง่ก็ไม่สง่าสำหรับประเทศ

หม่อมฉันรู้สึกว่าอันตรายภายนอกสำหรับนันทคงจะมีน้อยที่หม่อมฉันวิตกอยู่ก็ถึงเรื่องที่นันทจะไม่ได้มีความสุขอย่างเด็กมาก และกลัวการศึกษาจะไม่ได้เต็มที่

ที่หม่อมฉันไม่ใคร่กลัวอันตรายภายนอก ก็เพราะว่าเราไม่อยากจะเป็นแต่รับเพราะเห็นบ้านเมืองที่อาจไม่สงบได้…

พระราชหัตถเลขา ลงวันที่ ๑๐ เมษายน พุทธศักราช ๒๔๗๘
จากพระราชหัตถเลขาฉบับนี้พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า(สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี)ทรงพอพระทัยมากได้ทรงมีพระราชหัตถเลขาตอบสมเด็จย่ามีข้อความตอนหนึ่งว่า….

“…ฉันมีความชมเชยสังวาลอีกครั้ง ฉลาดเป็นอัศจรรย์ ใจเย็น พูดโต้ตอบงดงามอย่างน่าพิศวงกับพระยาศรีธรรมาธิเบศร์

บุญของฉันมาได้ลูกสะใภ้เช่นนี้ บุญของหลานที่มีแม่เป็นเลิศ ไม่มีใครจะมาดูถูกได้ว่าเลวทรามฉันพูดนี้ปลื้มใจด้วยเศร้าใจด้วยจนน้ำตาไหล…”
………………………………….

เพิ่มเติม: อ่านจดหมายฉบับนี้ทีไร น้ำตาไหล สงสารสมเด็จย่า รัชกาลที่ 8 ในหลวง และพระพี่นางฯจับใจ ท่านทรงแบกรับภาระที่หนักหนาเหลือเกิน ท่านเสียสละความสุขของทุกคนในครอบครัวเพื่อประชาชนคนไทยทุกคน